سقف جز اصلی‌ترین و مهم‌ترین بخش‌ها در هر ساختمانی است و انواع مختلف و زیادی دارد. یکی از مهم‌ترین ویژگی هر نوع سقفی این است که در برابر نیروهای مختلفی که به آن وارد می‌شود، به خوبی مقاومت کند و جلوی آسیب دیدن بخش‌های دیگر ساختمان را بگیرد. سازندگان و مهندسان برای اجرای انواع مختلف سقف از سیستم‌های مختلفی استفاده می‌کنند. به همین دلیل در این مقاله از وب سایت خانه بلوک بعد از ارائه تعریف مقدماتی از سقف، انواع سقف را معرفی کرده و به ویژگی‌های مختلف آنها خواهیم پرداخت.
سقف چیست؟
به سطح بالایی در تمامی ساختمان‌ها سقف گفته می‌شود. در سازه‌هایی که تعداد طبقات در آنها زیاد است، سقف‌ها به عنوان جداسازهای طبقات مختلف از یکدیگر نیز کاربرد دارند. معمولا در مناطق سردسیر که دمای هوا در آن پایین است، سقف‌ها ارتفاع کمتری دارند. اما در مناطق گرمسیر، برای فراهم کردن امکان رفت و آمد بی نقص جریان هوا، سقف‌ها را بلندتر می‌سازند. مهم‌ترین مسئله و فاکتوری که در بررسی ایمنی سقف‌ها باید به آن توجه کرد، میزان مقاومت سقف در برابر فشارهای مختلفی است که به آن وارد می‌شود.
سقف‌ها چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟
از جمله مهم‌ترین ویژگی‌هایی که سقف‌های استاندارد باید داشته باشند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقاومت و استقامت آن در برابر نیروها و بارهایی که قرار است به آن وارد شود.
- میزان پایداری آن در مقابل تغییرات جوی و آب و هوایی. سقف‌ها حتماً باید با استفاده از مواد عایق کننده مثل ایزوگام، پوشانده شوند تا این پوشش جلوی ورود رطوبت به بخش داخلی فشای ساختمان را بگیرد.
- سقف‌های استاندارد باید حتما در مقابل حرارت و سرما مقاوم‌سازی شده باشند.
- مصالح مختلفی که سقف‌ها را به کمک آنها می‌سازند، باید مقاومت خوبی در مقابل فرسودگی داشته باشند.
انواع سقف های ساختمانی
همان طور که گفتیم، سقف‌ها با توجه به کاربرد و حتی نوع دکوراسیون فضا، انواع بسیار مختلفی دارند که در ادامه سعی می‌کنیم مهم‌ترین انواع سقف را معرفی کرده و ویژگی‌ها، مزایا و معایب هر کدام را بررسی کنیم.
سقف دال بتنی
سقف‌های دال بتنی را از بتن و آرماتور می‌سازند و «دال» در این سقف‌ها به قسمتی از سازه می‌گویند که در آن بتن و فولاد به‌صورت یکپارچه استفاده می‌شوند. ضخامت این سقف‌ها ۱۰ الی ۵۰ سانتی متر بوده و معمولا به عنوان سقف طبقات مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سقف‌ها وزن زیادی دارند و استفاده از آنها در مقایسه با دیگر انواع، هزینه‌های زیادی به همراه خواهد داشت. بنابراین از این نوع سقف فقط در ساختمان‌هایی مثل مراکز تجاری و تفریحی که اهمیت زیادی دارند استفاده می‌کنند.
مزایا
- داشتن مقاومت برشی و خمشی بیشتر در مقایسه با دیگر انواع
- دارای استحکام و پایداری بیشتر در مقابل لرزش و زلزله
- کاهش هزینه‌های حمل و نقل
- عایق صوتی
- عمر و ماندگاری طولانی
- صرفه‌جویی در مصرف مصالح
- چون در این سقف از میلگرد استفاده کمی می‌شود، نوسان قیمت آهن روی هزینه اجرای این سقف‌ها تأثیر چندانی نخواهد گذاشت.
- جلوگیری از گسترش حریق در زمان آتش‌سوزی
- سرعت اجرای زیاد
معایب
- ایجاد مشکلاتی در زمان عمل آوری بتن‌ها
- کم بودن مقاومت کششی در این سقف
- زیاد بودن وزن
سقف تیرچه بلوک
یکی از انواع سقف ، سقف تیرچه بلوک است. در این سقف تیرچه‌ها نقش فرعی دارند و فاصله بین آنها را معمولا با بلوک پر می‌کنند. این سقف سبک است و وزن کمی دارد، اما در عین حال در برابر نیروهای افقی مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد. از این سقف در ساختمان‌هایی که اسکلت بتنی، فلزی یا آجری دارند استفاده می‌شود.
مزایا
- برای اجرای آن نیاز به نیروی متخصص یا تجهیزات خاص نیست.
- این سقف‌ها نسبت به نمونه‌های دیگر، ارتعاش کمتری دارند، زیرا در حین اجرای آن از شمع‌بندی هم استفاده می‌کنند.
- سبک است و برای حمل آن نیازی به جرثقیل نیست و می‌توان از نیروی انسانی کمک گرفت.
- استفاده از بلوک‌های توخالی، مصرف بتن را کاهش می‌دهد و ازنظر اقتصادی نیز به‌صرفه است.
- در برابر نیروهای افقی مثل زلزله و باد مقاومت زیادی دارد.
معایب
- اجرای تیرچه بلوک برای سقف‌های مثلثی و قوسی محدودیت دارد.
- امکان شکستن پاشنه تیرچه‌ها در زمان اجرا وجود دارد.
- حداکثر دهانه قابل پوشش در این سقف ۸ متر است.
سقف عرشه فولادی
این سقف بسیار سبک است و آن را با ورق‌های ذوزنقه‌ای شکل گالوانیزه می‌سازند. در زمان استفاده از این متریال می‌توانید بتن ریزی و سقف‌گذاری را در همه طبقه‌ها به صورت هم‌زمان انجام دهید.
مزایا
- سرعت اجرای آن حدود ۱۱ برابر بیشتر از انواع دیگر سقف است.
- با استفاده از عرشه فولادی حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد در مصرف بتن صرفه‌جویی می‌شود که این به معنای کاهش هزینه‌ها و همچنین سبک‌تر شدن بار نهایی ساختمان‌هاست.
- مقاومت زیادی در برابر زلزله و آتش‌سوزی دارد.
- فضای بسیار کمتری برای نگهداری و دپو اشغال می‌کند.
- استفاده از آن دسترسی‌های بعدی به تاسیسات ساختمان را ساده‌تر می‌کند.
معایب
- اجرای آن در ساختمان‌های اسکلت بتنی سخت‌تر است.
- با اینکه سرعت اجرای آن بالاست، اما خود اجرا فرایندی تخصصی است و نیاز به نیروهای ماهر و محاسبات دقیق دارد.
سقف تیرچه کرومیت
نوعی سقف تیرچه بلوکی است که با استفاده از تیرچه‌های فلزی اجرا می‌شود. در این سقف فضای خالی بین تیرچه‌ها را با بلوک‌های سیمانی، پلی استایرن، یا پرکننده‌های دیگر پوشش می‌دهند. این سقف در مقایسه با تیرچه بلوک‌های معمولی وزن کمتری دارد و استفاده از آن بار و وزن نهایی ساختمان را کاهش خواهد داد.
مزایا
- سادگی و سرعت بالا در زمان اجرا
- به دلیل حالت ایستاده‌ای که این تیرچه‌ها دارند، می‌توانند وزن بتن خیس را به‌خوبی تحمل کرده و مقدار تنش را کاهش دهند.
- امکان اجرای چند سقف به‌صورت هم‌زمان بدون نیاز به شمع بندی
معایب
- اجرای این سقف‌ها حتماً باید توسط نیروهای متخصص و ماهر انجام شود.
- ممکن است بعد از مدتی رد تیرچه‌ها از زیر گچکاری سقف دیده شود.
سقف وافل
از انواع سقف می‌توان به سقف وافل اشاره کرد. این سقف معمولا در مکان‌هایی مثل پارکینگ‌های مسقف، سوله‌های صنعتی، بیمارستان‌ها و … استفاده می‌کنند.
مزایا
- امکان اجرای سقف با دهانه‌های تا ۱۶ متر (در صورتیکه قالب وافل مجوف باشد)
- حذف کردن انواع تیرچه‌ها و بلوک‌های پیش ساخته برای اجرا
- نیاز نداشتن به جابجا کردن خاموت و شکستن بتن سر تیرچه و همچنین آسان بودن فرایند میلگرد گذاری در سقف
- امکان اجرا در ساختمان‌های اسکلت بتنی و اسکلت فلزی
- کاهش میزان مصرف میلگرد و بتن
- ساده و کم‌هزینه بودن زیرسازی با اجرای سریع‌تر و باکیفیت‌تر
- ایمن و مقاوم بودن در برابر زلزله و آتش‌سوزی
- مقاوم بودن در برابر جمع شدگی
- امکان رد کردن تأسیسات از داخل سقف و درنتیجه کاهش هزینه‌های کف سازی
معایب
- قالب بندی این سقف به ابزارهای خاصی نیاز دارد و پرهزینه است.
- برای ساخت و اجرای آن به نیروی متخصص نیاز خواهد بود.
- استفاده از آن در سطوح شیب‌دار مناسب نیست.
سقف یوبوت
سقف‌های یوبوت سازه‌ای مشابه دال‌های دوطرفه هستند و استفاده از آنها به دلیل ویژگی‌های منحصربه فردی که دارند در سال‌های اخیر بسیار رایج شده است. یوبوت در اصل جز مصالح پلیمری با پایه پلی پروپلین است. هدف اصلی طراحی و تولید آنها نیز سبک کردن دال‌های سقف و پی‌های بتنی بوده است.
مزایا
- کاهش تعداد ستون‌ها و وجود امکان ستون‌گذاری به صورت نامنظم
- حذف شدن تیر بین ستون‌ها و درنتیجه فراهم شدن امکان طراحی‌های متنوع
- عایق قابل قبول صوتی
معایب
- از لحاظ اقتصادی اجرای سقف‌های یوبوت در دهانه‌های کوتاه به‌صرفه نیست.
- میزان مصرف بتن در قالب‌های اصلاح شده زیاد است.
- امکان بلند شدن قالب‌ها در صورت اتصال غیراصولی به یکدیگر وجود دارد.
- در صورتی که بتن ریزی به درستی انجام نشود، امکان ورود آن به داخل قالب‌ها محتمل خواهد بود.
سقف متحرک
سقف‌های متحرک جز سقف‌های برقی هستند و متریال مورد استفاده در ساخت آنها متفاوت است. این سقف‌ها به راحتی قابلیت باز و بسته شدن دارند و به همین دلیل از آنها اغلب در ساختمان‌هایی مثل کافه‌های روباز یا به‌عنوان سایه‌بان برای استخرها استفاده می‌شود.
مزایا
- دارای سیستم‌های آبگیر برای تخلیه آب باران و برف
- عایق گرما و سرما
- زیبایی ظاهری
- امکان کنترل با ریموت
- نورپردازی در شب
- امکان نصب لوازم سرمایشی و گرمایشی در زیر سقف در صورت نیاز
معایب
- بالا بودن هزینه‌های اجرا
سقف کاذب
این سقف‌ها پوشش‌های غیرباربری هستند که اجرای آنها بعد از سقف سازه‌ای انجام می‌شود. نقش این سقف‌ها ازلحاظ معماری آکوستیک کردن فضا، جلوگیری از اتلاف دما، پوشاندن تاسیسات زیر سقف اصلی، ایجاد کردن حجم‌های دکوراتیو، ایجاد فضا و بستری مناسب برای انواع نورپردازی‌ها و … است.
مزایا
- اجرای سریع در مقایسه با سقف‌های سنتی
- عایق حرارت، صدا و رطوبت
- قابلیت نصب و جابجایی ساده
- مقرون به صرفه بودن
- دارای قابلیت اجرا و پیاده‌سازی در سبک‌ها و طرح‌های مختلف
معایب
- این سازه‌ها موقتی هستند و نیاز به نگهداری و تعمیر در بازه‌های مختلف زمانی دارند
- ارتفاع سقف اصلی را کاهش می‌دهند و درنتیجه برای نصب شدن در مکان‌هایی که سقف کوتاهی دارند مناسب نیستند
سقف کامپوزیت
این سقف را از ترکیب بتن مسلح و پروفیل فولادی می‌سازند و به آن سقف مرکب یا مختلط هم می‌گویند. این سقف‌ها یکی از بهترین گزینه‌ها برای اجرا در ساختمان‌هایی هستند که اسکلت فلزی دارند. در کامپوزیت استفاده نمی‌کنند و به منظور نازک کاری و یکپارچه کردن سطوح، زیر آن از رابیتس یا سقف کاذب استفاده می‌شود.
مزایا
- کاهش میزان مصرف بتن
- یکپارچه بودن اسکلت سازه و سقف
- سبک بودن و اجرای ساده و سریع
- نیاز نداشتن به شمع بندی
- مقاومت و استحکام زیاد
معایب
- به دلیل داشتن لرزش نسبی، برای پروژه‌های مسکونی چندان مناسب نیست. مگر اینکه قبل از ریختن بتن، زیر سقف را به صورت کامل شمع بندی کنند ( کنترل ارتعاش باید در طراحی دیده شود)
- بالا بودن هزینه‌های نصب و اجرا
سقف تیردال (تیر و دال)
در ساختمان‌های بتن آرمه، این سقف‌ها جز پرکاربردترین سقف‌های دال هستند. در این سقف به دلیل وجود سیستم دال تخت بتنی و تیرها، بارهای وارد به سقف ابتدا به تیر و سپس به اطراف دال منتقل شده و در ادامه از تیر به ستون‌ها وارد می‌شود. نحوه اجرای تیردال هم دقیقا مانند سقف‌های کامپوزیت است، با این تفاوت که تیرهای فرعی در این سقف‌ها بتنی است. سقف تیردال را معمولا به شکل درجا و در اسکلت‌های فلزی به‌صورت پیش‌ساخته اجرا می‌کنند.
سقف کوبیاکس
این سقف شباهت‌های زیادی به دال دوطرفه دارد، اما در آن گوی‌های توخالی از جنس پلی پروتین و پلی اتیلن بازیافتی را به‌صورت منظم قرار می‌دهند که در زمان بتن ریزی جلوی پر شدن حفره‌ها را بگیرد. این گوی‌ها در بتن مدفون می‌مانند.
مزایا
- عدم نیاز به نیروی متخصص برای اجرا
- سازگاری با تمام پلان‌ها
- کاهش آسیب‌های احتمالی به سازه
- کم کردن هزینه‌های اضافی ساخت
- آسان بودن فرایند بتن ریزی
- قابل اجرا بودن برای دهانه‌هایی که قطر زیادی دارند
- ایده‌آل بودن برای ساختمان‌هایی که روی خاک‌های ضعیف و سست‌تر بنا می‌شوند
- ساده بودن فرایند بازسازی و تغییر کاربری ساختمان‌ها
معایب
- مشکلات فراوان در ویبره و عمل آوری بتن در حین و پس از اجرا
- برای پروژه‌های کوچک به‌صرفه نیست
- میزان مقاومت آن در مقابل لرزش و زلزله مبهم و غیردقیق است.
سقف پیش تنیده
در این سقف‌ها به جای آرماتور از کابل‌های مخصوصی با مقاومت کششی زیاد استفاده شده که محکم به دو سر تیر گره خورده و تثبیت می‌شود. این کابل‌ها می‌توانند نیروهای بار ثقلی را خنثی کنند، چون بعد از رها شدن تمایل دارند به حالت اولیه برگردند. از این سیستم و ویژگی برای ساخت پل‌ها و پایدار کردن تونل‌ها استفاده می‌کنند.
مزایا
- سرعت اجرا و نصب زیاد
- کم کردن وزن سازه
- جانمایی و اجرای ساده‌تر تاسیسات در داخل آن
- کم کردن ضخامت دال
- افزایش دادن دوام و ماندگاری بتن
- دارای قابلیت اجرا کردن دهانه‌های بلند و حذف کردن ستون‌های میانی
- فراهم کردن فضای بیشتر برای پارکینگ ساختمان‌ها و در نتیجه افرایش میزان سود
- زیاد کردن ارتفاع مفید ساختمان‌ها
معایب
- کنترل بارها بسیار سخت و هزینه بر است
- حساس و تخصصی بودن فرایند نصب و اجرا و نیاز به نیروهای متخصص و ماهر
سقف روفیکس
نوعی سقف مرکب با قالب‌های ماندگار است و جز هم‌خانواده‌های سقف دال بتنی آرمه مرکب هستند. این سقف‌ها درواقع نوعی صفحه مشبک فلزی هستند که پروفیل‌های طولی در آنها در فاصله‌های معین و به‌صورت موازی قرار می‌گیرند.
مزایا
- انبار و دپو کردن این سقف‌ها به فضای زیادی نیاز ندارد و حمل و نقل آنها هم ساده است.
- با قرار گرفتن این قالب روی تیرهای ساختمان، شبکه‌ای ایمن ایجاد می‌شود که جلوی سقوط اجسام و افراد را خواهد گرفت.
- برای اجرای آن به ابزارآلات و دستگاه‌های کمی نیاز است.
- بالا بودن سرعت اجرا
- مقاوم بودن در برابر لرزش و زلزله
- هوایی که در داخل این سقف‌ها مسدود می‌شود، درواقع نوعی عایق برای صوت و حرارت خواهد بود.
معایب
- کنترل کیفیت در این سازه‌ها نیاز به نیروهای متخصص دارد.
- قالب بندی این سقف‌ها در مقایسه با قالب بندی‌های معمولی پرهزینه‌تر خواهد بود.
- اگر ویبره کردن سقف‌های روفیکس به درستی انجام نشود، مقاومت فشاری آن نیز کاهش خواهد یافت.
نتیجه گیری
در این مقاله سعی کرده‌ایم تا انواع سقف را به طور مختصر مورد بررسی قرار دهیم. در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر و یا مشاوره با کارشناسان مجموعه خانه بلوک، با ما تماس بگیرید.
دفتر تهران
۲۸۳ ۲۸۴ – ۰۲۱